MỘT VỤ KIỆN TRỜI

Một bà lão bán bánh tráng dạo, đội thúng bánh tráng đi dọc bờ sông. Trời bỗng dưng nổi gió, làm bánh tráng bay lả tả xuống sông. Bà dừng lại, sửa lại thúng bánh, thấy thúng bánh vơi đi hơn một nửa. Thế là mất toi cả vốn lẫn công. Bà giận trời, sao hôm nay trời nổi gió mà không có dấu hiệu báo trước để bà đề phòng? Ngồi nghĩ ngợi một lúc, bà quyết chí đi kiện, bắt trời bồi thường hơn nửa thúng bánh cho bà.

Bà lão đưa đơn tới quan, với niềm tin thắng kiện vì bà được nghe đồn về vị quan thông minh, nhân hậu mới nhậm chức ở địa hạt mà bà đang ở.
Bà thưa:
– Bẩm quan lớn nhân từ! Trời hại con bị mất hơn nửa thúng bánh ở chỗ khúc sông sâu. Con không còn vốn liếng để sinh sống. Mong quan trên xem xét, bắt trời đền cho con đủ số bánh đã mất.
Vị quan rất ngạc nhiên, hỏi bà lão:
– Trời có lỗi gì? Và làm sao mà quan có thể bắt trời đền bánh cho bà?
– Bẩm quan lớn! Con là kẻ nghèo hèn, bán bánh dạo kiếm sống qua ngày. Thường ngày, con vẫn đi về qua con đường này. Thỉnh thoảng, có gió nhẹ hoặc nếu có gió mạnh thì trời nổi giông, kéo mây đen báo trước, nên con đề phòng, chưa bị bay mất bánh bao giờ. Hôm nay, trời bỗng dưng nổi hứng, gió mạnh mà không có dấu hiệu báo trước, nên con không đề phòng. Gió hôm nay lại thổi ngược mọi hôm, làm cả thúng bánh của con bay xuống sông. Như vậy là trời có lỗi, xin quan lớn xử bắt trời đền bánh cho con. Trời không có ở đây thì đã có con trời làm đại diện. Lâu nay nhà vua vẫn thường tự xưng mình là thiên tử – con trời, thay trời cai trị muôn dân. Con xin quan lớn xử bắt thiên tử thay trời đền bánh cho con.

Nghe bà cụ trình bày xong, quan đổi từ ngạc nhiên qua khâm phục. Nhìn khuôn mặt phúc hậu và đôi mắt tinh anh của bà cụ, quan nghĩ ngợi hồi lâu rồi nói:
– Bà hãy đưa ta đến chỗ khúc sông ấy để ta xem lại hiện trường.
Bà lão đưa quan đến chỗ có bánh tráng bị mất, có đám lính theo hầu. Đứng trên bờ nhìn xuống sông, quan thấy có một số thuyền buôn căng buồm chạy qua. Thuyền đi thuận gió nên các tay chèo ngồi nghỉ, cất giọng hát vi vu. Quan bắt dừng thuyền lại, gọi các chủ thuyền lên hầu kiện để quan xử. 
Quan hỏi bọn thuyền buôn:
– Trước khi đi, các ngươi có cúng bái gì không?
– Dạ có! Bẩm quan lớn, cúng bái là việc phải làm trước khi xuất hành – bọn thuyền buôn đều đồng thanh đáp !.
– Khi cúng, các ngươi vái, cầu khẩn những gì?
– Dạ bẩm quan lớn! Chúng con vái, cầu khẩn xin trời “phù hộ đi về thuận buồm xuôi gió, mua mau, bán đắt”.
– Thế hôm nay các ngươi đi có “thuận buồm xuôi gió” không?
– Bẩm quan lớn! Hôm nay, trời thuận gió nên chúng con căng buồm rồi nghỉ tay chèo.
Khi cả bọn thuyền buôn còn đang ngơ ngác và trả lời thành thật các câu hỏi của quan như một cái máy thì quan phán:
– Các người là những người đi buôn. Trước khi đi, các ngươi đều sắm lễ vật cúng bái, đút lót cho trời để được “thuận buồm xuôi gió”, đi đến nơi, về đến chốn. Trời vì ăn của đút lót của các ngươi mà nổi gió làm bay bánh tráng của bà lão này xuống sông. Vậy nay ta xử các ngươi có trách nhiệm liên đới, bồi thường bánh tráng cho bà lão.
Nghe quan trên lập luận sắc bén, cả bọn không bắt bẻ được đành chung tiền bồi thường nửa thúng bánh tráng cho bà lão.

Lời bàn:
Trời nổi gió thì thường có những dấu hiệu báo trước như sấm chớp, mây mù và phải nổi gió tùy mùa để dân biết trước mà đề phòng. Trời mà làm cái kiểu “hứng đâu nổi đó”, chẳng nghĩ đến thần dân thì có ngày gặp người kiện như bà lão nọ.

Trời nổi gió mà không báo trước còn bị kiện. Thế mà những người nắm chức quyền hiện nay, cứ lâu lâu nổi hứng ban hành chính sách này, mai cho sửa pháp luật nọ, làm thiệt hại rất nhiều cho dân nhưng chưa thấy ai kiện như bà lão nọ. Không biết, trong dân, không có ai thông minh như bà lão nọ hay trong quan, không ai biết nghe và phân xử như vị quan nọ.?

Tội nghiệp cho các anh thuyền buôn, vì mê tín, vô tình cúng bái mà chịu hậu quả. Trước miệng lưỡi nhà quan, cái không lý đã phải nghe, huống chi có lý như vụ kiện này thì tránh sao được sự đền bồi.

Kiện như bà lão nọ và xử được như vị quan kia thì nghĩ cũng nên nghe, nên biết để mà suy ngẫm.