NGUỒN GỐC CỦA NGHĨA VỤ 

Các nguồn gốc của nghĩa vụ có thể chia làm ba loại: Loại thứ nhất là các hành vi pháp lý, tức là những sự thể hiện của ý chí nhằm tạo lập một số hiệu lực pháp lý. Hành vi pháp lý thông thường nhất là khế ước. Trong các bộ dân luật ngoại quốc, sự cam kết đơn phương cũng được coi là một hành vi pháp lý có hiệu lực tạo lập nghĩa vụ, nhưng cho đến ngày nay, dân luật  Việt Nam không xem cam kết đơn phương là nguồn gốc tạo ra nghĩa vụ. Loại thứ hai là các sự kiện pháp lý, tức là những biến cố vật chất phát sinh hiệu lực pháp lý ngoài ý muốn của người ta. Các sự kiện này rất nhiều không thể kể ra hết được, chúng ta chỉ bàn tới các dân sự phạm và bán dân sự phạm, các chuẩn khế ước. Ngoài hai nguồn gốc trên đây, nghĩa vụ còn phát sinh trực tiếp ở luật pháp, đó là các nghĩa vụ pháp định theo nghĩa hẹp. Giữa các nghĩa vụ này có một điểm tương đồng: Người trái hộ của một nghĩa vụ pháp định không những không muốn có tư cách ấy, mà họ không gây ra bất kỳ sự kiện gì có thể làm căn cứ cho nghĩa vụ ấy. Đó là trường hợp của người trái hộ một nghĩa vụ cấp dưỡng: Luật pháp trực tiếp tạo ra nghĩa vụ ấy. Trong phạm vi cuốn sách này, chúng ta sẽ không khảo sát các nghĩa vụ pháp định như một nguồn gốc biệt lập của nghĩa vụ. Thực vậy, nghĩa vụ pháp định tuân theo các quy tắc chung cảu những nghĩa vụ ngoại khế ước mỗi khi nhà làm luật không ấn định một quy chế riêng cho nghĩa vụ ấy. Ngoài ra lĩnh vực của các nghĩa vụ cũng rất giới hạn nếu người ta gạt bỏ tất cả các nghĩa vụ liên quan đến luật gia đình (nghĩa vụ giữa hai người hôn phối, nghĩa vụ của người giám hộ), đến các quyền đối vật (nghĩa vụ của các bất động sản liền kề), các nghĩa vụ này không nằm ở trong phạm vi luật nghĩa vụ thuần túy. Ngay cả nghĩa vụ cấp dưỡng, nghĩa vụ duy nhất được quy định bởi bộ dân luật Việt Nam dưới đề mục “nói về những nghĩa vụ pháp định” (quyền IV phụ thiên III), cũng chỉ được xếp một cách miễn cưỡng vào hàng các nghĩa vụ chân chính: Tính cách gia đình của nghĩa vụ cấp dưỡng khiến nghĩa vụ ấy có một bản chất đặc biệt, và thường được khảo sát cùng với các định chế về gia đình.